Zgodnie z art. 16a ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, jeżeli rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Między małżonkami istnieje obowiązek alimentacyjny co wywodzone jest w doktrynie prawa rodzinnego z art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Oznacza to, że zgodnie z ww. art. 16a ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, małżonek, który zrezygnował z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad współmałżonkiem legitymującym się ww. orzeczeniem potwierdzającym niepełnosprawność, ma prawo otrzymywać specjalny zasiłek opiekuńczy o ile spełnione są pozostałe warunki określone w art. 16a.
